Yazılı bir belgesel gibi, şiir gibi bir kitap... Bir köprünün ve çevresinde gelişen bir kasabanın yüzyıllara yayılan yaşamı. Bir oya gibi işlenmiş öyküler ve köprüyle birlikte değişen yaşamlar. Bosna hayallerimde köprüden yemyeşil sulara bakarken buluyorum kendimi. Vişegrad çoktan görünecek yerler listeme eklendi bile.
Sokollu Mehmet Paşa 1577 yılında Mimar Sinan'a yaptırıyor köprüyü. Drina nehri üzerinde doğu ile batıyı birleştiren yada ayıran bir köprü. Sokollu Mehmet Paşa'nın hayatı ve köprünün yapım süreci ile başlıyor kitap. Bu kasaba Boşnak, Sırp, Hırvat ve Yahudi ailelerin bir arada yaşadığı küçük bir kasaba o zamanlar. Kendileriyle, birbirleriyle ve hiç kimseyle sorunları yok. Avusturya Macaristan'ın Bosna-Hersek' i işgaline kadar bir şekilde yaşayıp gidiyorlar. Her şey güllük gülistanlık değil elbette. Osmanlı yönetimi varken Hristiyanlar tedirgin, Sırp ayaklanmaları olduğu zaman Müslümanlar tedirgin ve Avusturya Macaristan işgal ettiği zaman hiç tanımadıkları bu yönetim yüzünden herkes tedirgin.
Doğu ve batı yönetimleri arasındaki çizgiler yazarın "Yeni yönetim iyi bir sistem kurmuş, Osmanlı yönetiminin insanların cebinden zorla çektiğini, acımasızca ve kimseyi sarsmadan çekip alıyordu. O kadar ki, halk ödediği vergilerin farkında bile olmuyordu" cümleleriyle ifade ediliyor.
Avusturya Macaristan Sırbistan'a savaş açtığında Müslümanlar taraf olmaya çekiliyor. Kimi bunu şiddetle reddederken kimi Sırbistan'a karşı Avusturya Macaristan adına savaşıyor. Sanıyorum ne yazık ki ilk kez bu dönemlerde dinsel ve etniksel ayrışmalar yaşanmaya başlıyor. Her sorunda bir araya gelen ve birlikte aşmanın yollarını arayan halk ilk kez bu zamanlar birbirlerine mesafeli davranıyor.
Ivo Andriç'e Nobel'i getiren bu kitap Türkiye'de ilk basıldığı yıllarda çok ilgi görmüş. Kitabın arka sayfasındaki bir cümle her şeyi özetler gibi.
"Anlatılan ne müthiş bir uyum hikayesi, ne de mutlak bir zulüm hikayesi. Kimliklerin, dinlerin, devletlerin ve de her şeyin ötesinde, içinde insanların olduğu, karmaşık, zengin bir hayat tablosu."
Sonradan aklıma gelen bir not: Sokollu Mehmet Paşa köprüsü Unesco tarafından 2007' de kültür mirası listene eklenerek korumaya alınmış.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder